Γράφει ο Γεράσιμος Αραβανής

Η εκδήλωση μνήμης για τον Ξενοφώντα Γρηγόρη με πρωτοβουλία της οικογένειάς του, του  πρώην δημάρχου Βασίλη Φέτση και του Πολιτιστικού Συλλόγου Σφακιωτών Φωτεινός ήταν μία αξιέπαινη πρωτοβουλία που πρέπει να βρει μιμητές και για άλλα σημαντικά ιστορικά πρόσωπα, για σημαίνουσες ιστορικές πράξεις και μεγάλες στιγμές.

Η κοινωνία μας χρειάζεται τέτοιες εκδηλώσεις ώστε να γίνουν γνωστές ευρύτερα, να διατηρηθούν στην μνήμη των νεότερων για να εμπνεύσουν όλους και κυρίως τη νεολαία που πρέπει να γνωρίζει ολοκληρωμένα και στις πραγματικές διαστάσεις το περιεχόμενο τους.

Θέλω καταρχήν να επισημάνω μία αντίφαση που θεωρώ σημαντική ανάμεσα στον τίτλο της εκδήλωσης– ο Γιατρός ο άνθρωπος– και στο περιεχόμενο της. Ο Ξενοφώντας  Γρηγόρης δεν ήταν απλώς ο καλός λαϊκός γιατρός και ο καλός άνθρωπος ακόμη και η λέξη ανθρωπιστής δεν αποδίδει συνολικά το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του, ούτε  η λέξη ουμανιστής, ήταν οραματιστής μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση, χωρίς πολέμους και καταπίεση και για όλα τα μέλη της και σε τελική ανάλυση για μία τέτοια κοινωνία αγωνίστηκε ολόκληρη τη ζωή του.

Το περιεχόμενο της εκδήλωσης ήταν πολύ περισσότερο ολοκληρωμένο. Η ομιλία της Παναγιώτας Γρηγόρη Κωσταράκη ήταν μια γλαφυρή αφήγηση της άσκησης από τον Ξενοφώντα της ιατρικής σε εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες και διαποτιζόταν από την αγωνία και την ανυστερόβουλη έγνοια του για όλους τους ανθρώπους. Ήταν εξαιρετική.

Οι  ομιλίες του Γιώργου Γεωργάκη και Βασίλη Φέτση έδιναν σε πιο πλήρη μορφή το γιατρό με όλα τα χαρακτηριστικά και τις αγωνιστικές αρετές του και νομίζω  ότι αυτό ακριβώς είναι το πνεύμα του Φωτεινού μιας και ο Γιώργος Γεωργάκης είναι γραμματέας του.

Ο Ξενοφώντας Γρηγόρης γεννήθηκε και έζησε στα μαθητικά του χρόνια στο Σπανοχώρι, γνώρισε τις συνθήκες ζωής στο ορεινό χωριό, τη φτώχεια, την εκμετάλλευση, το μικρό αγροτικό κλήρο με τη μικρή του παραγωγή, γνώρισε την καταπίεση από τις τοπικές και κρατικές αρχές και την απουσία καλύτερες προοπτικής και καλύτερου μέλλοντος για τους νέους, αφού μοναδική διέξοδος και εξαιρετικά δύσκολη ήταν η υπερπόντια μετανάστευση.

Με τις ευαίσθητες κοινωνικές κεραίες του δεν αρκέστηκε στην περιγραφή της κατάστασης δεν του πήγαινε η μιζέρια και δεν μπορούσε να μείνει στις διαπιστώσεις, ούτε στο δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα προσπάθησε να εξηγήσει τις πραγματικές αιτίες της ζωής του χωριανών και της οικογένειάς του. Έτσι άρχισε να διαπιστώνει τις ταξικές διακρίσεις της κοινωνίας το φτωχό και τον πλούσιο, τον κτηματία, τον μικροκτηματία και τον άκληρο, αυτόν που ζούσε μια άνετη  ζωή και τους πολλούς που βρίσκονταν στην ανέχεια  και την πείνα. Προχώρησε σε διαπιστώσεις για το χαρακτήρα του κράτους και το νόμων του, το  χαρακτήρα της εξουσίας, διαμορφώνεται στο μυαλό του η αντίληψη ότι χρειάζονται βαθιές αλλαγές και όχι απλώς να χάνει μία παράταξη και να κερδίζει τις εκλογές η άλλη, να φύγουν οι βασιλικοί και να έρθουν οι  βενιζελικοί.

Η αναγκαιότητα μιας κοινωνίας για όλα τα παιδιά της που θα εξασφαλίζει το μέλλον όλων εμπεδώνεται σταδιακά στην αντίληψή του. Ο  απόηχος της Οκτωβριανής επανάστασης και το τεράστιο απελευθερωτικό σοσιαλιστικό κύμα που εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο ήταν για αυτόν πραγματικός καταλύτης. Ολόκληρη αυτή την ιδεολογική πολιτική κοσμογονία και την αγωνιστική ανάταση την έζησε ως φοιτητής. Οι επιλογές του ήταν πλέον πιο καθαρές. Απέρριψε το δέλεαρ της άσκησης της ιατρικής με κριτήριο των πλουτισμό και το ίδιο όφελος και προτίμησε το ρόλο του λαϊκού γιατρού χωρίς αναστολές και χωρίς εξαιρέσεις.

Ο ελληνοϊταλικός πόλεμος το βρίσκει επιστρατευμένο γιατρό στο νοσοκομείο Αγρινίου και ζήτησε να υπηρετήσει  στο μέτωπο, όπου ανδραγάθησε και παρασημοφορήθηκε. Επιστρέφοντες από το μέτωπο έβαλε κύριο και πρώτο μέλημά του τον αγώνα για την απελευθέρωση της χώρας από τον  ξένο  κατακτητή  ιδρύοντας αντιστασιακή οργάνωση στη Λευκάδα και στην πορεία εντάχθηκε στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο- ΕΑΜ-  αφού τον συγκίνησαν και  τον έπεισαν απολύτως τα συνθήματα του για  απελευθέρωση της χώρας και λαοκρατία. Αναδείχθηκε γραμματέας του ΕΑΜ  και στέλεχος του ΚΚΕ. Ακολούθησε η επιβράβευση που περίμενε κάθε τίμιο πατριώτη και εαμίτη  αγωνιστή, η εξορία.

Στη μετεμφυλιακή περίοδο άσκησε το ιατρικό επάγγελμα με τρόπο που άρμοζε   στις ιδεολογικές και ηθικές αρχές, στα σοσιαλιστικά πιστεύω του και εναρμόνιζε συνολικά της ζωή του με τους αγώνες του λαού, της αριστεράς και του ΚΚΕ  από ηγετική θέση και ως βουλευτής της ΕΔΑ για δύο θητείες κι άλλες δύο που στέρησαν από την ΕΔΑ  και το γιατρό οι  καλπονοθείες.

Οι συνθήκες άλλαξαν, η περίοδος των όπλων και των απελευθερωτικών και λαϊκών αγώνων έληξε, χιλιάδες τίμιοι αγωνιστές που παρέμειναν πιστοί στα ιδανικά και τις πολιτικές πεποιθήσεις τους  πρόταξαν τη δημιουργία οικογένειας, τη δουλειά και την επαγγελματική και οικονομική αποκατάσταση τους όχι όμως ο γιατρός. Ο χαρακτήρας του,  η βαθιά του πίστη στην ανάγκη μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση και στον αγώνα των εργαζομένων που θα της δώσει σάρκα και οστά τον ανέδειξαν  μπροστάρη στους μεγάλους αγώνες και με μεγάλες συνέπειες για τον ίδιο  και την οικογένειά του.

Μπορεί να μην  αύξησε τα περιουσιακά στοιχεία του, να μην πλούτισε, να έζησε μία μετρημένη ζωή και με μεγάλες κακουχίες απόλαυσε όμως την καθολική αναγνώριση του κοινωνικού συνόλου και όχι μόνο κομμουνιστών και Εδαϊτών.

Τον Ξενοφώντα Γρηγόρη ανέδειξε πέραν όλων των άλλων αρετών και προτερημάτων του ορισμένα καθοριστικά στοιχεία του χαρακτήρα και τις ιδεολογικής συγκρότησης του.

Ήταν άνθρωπος ευφυής διέκρινε την ουσία των εξελίξεων κάθε φορά, τοποθετούνταν πάντα με γνώμονα το λαϊκό συμφέρον και από την άποψη αυτή  υπηρέτησε τη χώρα του στον πόλεμο και στην κατοχή. Με την ευφυή παρατήρηση και την εκτίμηση των κάθε φορά εξελίξεων  πάντα διαμόρφωνε άποψη για την κατάσταση και όταν ήταν πεισμένος την υποστήριζε με πάθος και μέχρι τέλους χωρίς να υπερβαίνει τα όρια των συλλογικών αποφάσεων. Η περίπτωση της μάχης του Λαϊνακίου που διέγνωσε το δυσχερή συσχετισμό μεταξύ του ΕΛΑΣ  και των γερμανοεδεσιτών και  ζήτησε την αναβολή της μάχης για να δοθεί με καλύτερους όρους είναι ενδεικτική.

Ήταν παλικάρι όχι γιατί δεν είχε συναίσθηση του κινδύνου, αλλά γιατί πρότασσε το συλλογικό συμφέρον  Η στάση του στο προαύλιο των φυλακών Λευκάδας όταν μαζί με εκατοντάδες αγωνιστές που συνέλαβε η 21η Απρίλη αντέκρουσε το διοικητή της ανωτέρας διοίκησης της χωροφυλακής Ηπείρου και τον ανάγκασε σε αποχώρηση το βεβαιώνει.

Η μεγαλύτερη αρετή του όμως ήταν ότι  εναρμόνιζε πάντα  σε όλη τη ζωή του την πράξη και τις ιδέες του, τις ιδέες του σοσιαλισμού χωρίς ποτέ να βάζει μπροστά πιθανές συνέπειες και το κόστος που συνεπαγόταν.

Όλα τα παραπάνω οι μεγάλες και οι μεγαλύτερες στιγμές του τον ανέδειξαν πραγματικό ηγέτη του λαού και από τη συμπεριφορά του πρέπει να παραδειγματιζόμαστε όλοι μας.

Ιδιαίτερα στις μέρες μας που η χώρα βρίσκεται σε δύσκολο σταυροδρόμι και αναζητείται διέξοδος από το αδιέξοδο που έσπρωξαν τη χώρα οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις της που πρόταξαν την εξυπηρέτηση των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων και την εναρμόνιση της πολιτικής της χώρας με αυτή τον Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ακόμα και όταν εξόφθαλμα έβλαπτε τη χώρα και το λαό και η κομμουνιστική αριστερά παρακολουθεί σαστισμένη τις εξελίξεις χωρίς να μπορεί να παίξει τον ηγετικό ρόλο της επικεφαλής και του λαού. Σήμερα πιο πολύ από παλαιότερα  η ζωή η συμπεριφορά και ο αγώνας του Ξενοφώντα Γρηγόρη μπορεί να αποτελέσει ένα πολύ διδακτικό σύμβολο. Για την πλατιά αγωνιστική ενότητα του λαού που θα αμφισβητήσει τις κυρίαρχες δυνάμεις και τους «συμμάχους» είτε έρχονται με τη βία είτε με τις επενδύσεις και την ανάπτυξη και θα προτάξει ένα φωτεινό μέλλον  για  το κοινωνικό σύνολο και τη χώρα, για την ειρήνη στην περιοχή κόντρα στη ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις και τους πολέμους,  τον αγώνα για μία Ελλάδα και μια Ευρώπη του Σοσιαλισμού.

Γεράσιμος Αραβανής