Γράφει ο Θοδωρής Γεωργάκης

Η εξαετής τραπεζική μου θητεία σαν διευθυντικό στέλεχος στην Λευκάδα, μου επιτρέπει να διατηρώ ακόμη μια θαυμάσια σχέση με τον επιχειρηματικό κόσμο του νησιού, σχέση η οποία με οδηγεί στην κατ’ έτος εκτίμηση μαζί του της τουριστικής σεζόν και πως αυτή διαγράφηκε στο νησί. Διότι, ξεκάθαρα, πλέον, ολόκληρη σχεδόν η Λευκάδα κινείται στις ράγες του τριτογενή τομέα, αφού ο παραδοσιακός πρωτογενής τομέας, που εξέθρεψε γενιές Λευκαδιτών, απ’ την αρχαιότητα μέχρι σχεδόν το 2000, ουσιαστικά έχει περιθωριοποιηθεί και υπάρχει μόνο περιπτωσιακά σε κάποια χωριά με εξειδικευμένη παραγωγική διαδικασία και γκάμα προϊόντων.

Όμως αυτή η ολιστική μετάβαση απ’ τον πρωτογενή τομέα σε αυτόν των υπηρεσιών δεν είναι του παρόντος, διότι μόνη της αποτελεί ένα ενδιαφέρον αντικείμενο ερεύνης. Ο ρεαλισμός των οικονομικών μεγεθών μας επιτρέπει να ασχοληθούμε  με  τον τομέα εκείνο που προσπορίζει πλέον κυρίαρχα στο εισόδημα του νησιού κεφάλαια. Επανερχόμενοι, ως εκ τούτου, στον αρχικό στόχο, εδώ και μια πενταετία, περίπου, στο στερεότυπο ερώτημα σε φίλους επιχειρηματίες <<πως πήγε η τουριστική σεζόν>>, σχεδόν η απάντηση είναι κοινότυπη:  <<Πολύς κόσμος, αλλά φτηνοτουρίστες απ’ τα Βαλκάνια οι περισσότεροι…>>

Και εδώ ακριβώς είναι το κυρίαρχο ερώτημα για το νησί της Λευκάδος. Που βαδίζει για τα επόμενα χρόνια ο τουρισμός,  με τα τόσα , μάλιστα, έξοδα σε προσωπικό και σε τραπεζικούς δανεισμούς; Το τουριστικό προϊόν θα μπορέσει να αντέξει αυτή την αυξανόμενη Βαλκανική επίθεση του <<φτηνοτουρισμού>>, που σε συνδυασμό με την όλο και προϊούσα σμίκρυνση της τουριστικής περιόδου συρρικνώνει τα εισοδήματα  στο νησί;

Σ΄αυτό το θεμελιακό ερώτημα οι απαντήσεις είναι πάμπολλες και διαφορετικές από στόμα σε στόμα, συμφωνούν μόνο στον κακόηχο όρο <<μπατιροτουρισμός>>!  Γίνονται πολλές προσπάθειες να αναλυθεί,  αλλά και να αντιμετωπισθεί το φαινόμενο, είτε θεσμικά, βλέπε Επιμελητήριο,  είτε και μεμωνομένα από ομάδες, η συντεχνίες επαγγελματιών, αλλά κάθε χρόνο η επωδός για <<φτηνοτουρισμό>> είναι η ακροτελεύτια λέξη  στα χείλη αυτών που πράγματι ενδιαφέρονται για την ανατροπή του…

Κατά την γνώμη μας, όμως όλοι αυτοί οι θεσμικοί, ή φυσικοί φορείς, που ασχολούνται με την αντιμετώπιση του θέματος, κάνουν ένα καθοριστικό λάθος. Εξετάζουν μονόπλευρα το φαινόμενο και αρκούνται στις γνωματεύσεις εντός του νησιού και δεν αναλύουν σε βάθος το οικονομοικοκοινωνικό φαινόμενο, που ήδη  βρίσκεται σε εξέλιξη  στα Βαλκάνια και τώρα και  στις προσεχείς δεκαετίες  θα στέλνει, όχι μόνο στην Λευκάδα, σ’ αυτή κατά ένα λόγο περισσότερο γιατί έχει την εύκολη πρόσβαση, αλλά σε όλη την Ελλάδα εκατομμύρια Βαλκάνιων τουριστών με ότι αυτό συνεπάγεται…

Πριν μερικά χρόνια, λοιπόν, η Ελλάδα είχε τόσο  ΑΕΠ, όσο είχαν μαζί όλα τα Βαλκάνια!!! Αυτή η σχέση την τελευταία δεκαετία με την κρίση στην χώρα όχι μόνο ανατράπηκε, αλλά η Ρουμανία μόνη της ξεπέρασε την Ελλάδα σε ΑΕΠ, ενώ ακολουθεί κατά πόδας και η Βουλγαρία με την Σερβία! Αυτή η τεράστια κοινωνικοοικονομική μεταβολή στα Βαλκάνια έχει ένα ορατό αποτέλεσμα, την δημιουργία ΜΕΣΑΙΑΣ ΤΑΞΗΣ στις χώρες αυτές! Μια μεσαία τάξη που όλο και αυξάνει τα εισοδήματά της και αναζητά και αυτή διεξόδους, μέσω του τουρισμού, όπως ακριβώς συνέβη στην χώρας μας, όταν απ’ την δεκαετία του 1980 άρχισε η τεράστια κοινωνική μεταβολή  και η δημιουργία της ελληνικής μεσαίας τάξεως, η οποία οδηγήθηκε σε κορύφωση του εσωτερικού τουρισμού τις επόμενες δεκαετίες!

Αυτό το γεγονός, ως εκ τούτου,  η δημιουργία μεσαίας τάξεως στα Βαλκάνια, δημιουργεί αυτόματα τεράστιες τουριστικές πιέσεις στην χώρα μας και εν προκειμένω στο νησί μας με την εύκολη πρόσβαση! Αυτό σημαίνει πως,  το φαινόμενο του <<μπατιροτουρισμού>>, αφού συνηθίσαμε στα παχιά πορτφόλια των Άγγλων, των Γερμανών κα των Ιταλών, όχι μόνο θα διατηρηθεί στις επόμενες δεκαετίες (!), αλλά και θα διευρηνθεί ακόμη περισσότερο, με όλο και περισσότερες μάζες τουριστών Βαλκάνιων προς το νησί μας, είτε το θέλουμε, είτε όχι… Εκτός και αν βάλουμε μια πινακίδα στο Κάστρο ότι δεν δεχόμαστε αμάξια με διακριτικά R, S, B…

Aπ’ την άλλη πλευρά, το δεύτερο ερώτημα που θέτει ο επιχειρηματικός κόσμος είναι γιατί όλο και συρρικνώνεται η προσέλευση των πλουσίων Ευρωπαίων στο νησί, όπως στις περασμένες δεκαετίες, όταν μονοπωλούσαν σχεδόν το νησί μας. Κυρίαρχη, αλλά και εύκολη απάντηση και σε αυτό το θεμελιακό ερώτημα είναι πως,  ο <<μπατιροτουρισμός>> έδιωξε τους καλούς πελάτες…  Ίσως και να ισχύει αυτή η εξήγηση… Για μας όμως το φαινόμενο έχει διαφορετική ερμηνεία, και το αποδίδουμε στην επικρατήσασα απ’ το 2010 <<παγκόσμια διαδικτιακή δικτατορία>>, η οποία δημιούργησε τεράστια γκάμα παγκόσμιου τουριστικού προϊόντος, αφού  έφερε στην επιφάνεια τόπους και  μέρη, που δεν διενοείτο ανθρώπινος νους, με αποτέλεσμα ο πλούσιος Ευρωπαίος τουρίστας να έχει εκατομμύρια επιλογών, ενώ δεν είναι μακριά η μέρα, που όπως στην Αμερική, θα κλείσει και θέση για τουριστική αποστολή  στην σελήνη…

Έπαψε πλέον τον Ευρωπαίο να τον θέλγει η εξωτικότητα στο Πόρτο Κατσίκι, ή στους Εγκρεμνούς και έχει επιλογές απ’ την Γη του Πυρός μέχρι την Αλάσκα και απ’ τον Βερίγγειο πορθμό μέχρι το Πέρθ της Αυστραλίας! Τον  έλκουν οι εναλλακτικές μορφές τουρισμού, αίφνης η επίσκεψη στις Νοτιοαμερικάνικες Άνδεις με του κόνδορες και το Μάτσου Πίτσου,  η Κεντρική λατινική Αμερική, τα σαφάρι στην Αφρική, οι εξωτικές νότιες ακτές της Ασίας και ένα σωρό άλλοι προορισμοί, που σε συνδυασμό με τις ιδιωτικές αεροπορικές εταιρίες χαμηλού κόστους τον φέρνουν ανά πάσα στιγμή σε όλα τα μέρη της Υδρογείου πλέον! Ή η τεράστια αγορά της κρουαζιέρας, που απειλεί παγκόσμια το τουριστικό προϊόν ανά τόπο, αφού, αίφνης, μια πολιτεία ολόκληρη σε ένα κρουαζιερόπλοιο μπορεί να περνά τις διακοπές της παροδικά σε ένα σωρό πολυποίκιλα σκαλώματα!

Μπροστά σ’ αυτή τη διαμορφωμένη Βαλκάνια και παγκόσμια κατάσταση, και με δεδομένο πως οι υπόλοιπες δεκαετίες, επαναλαμβάνουμε, θα οδηγούν όλο και περισσότερους Βαλκάνιους τουρίστες στο νησί, η Λευκάδα πρέπει συστηματικά και τεχνοκρατικά να ασχοληθεί με την διεύρυνση της τουριστικής περιόδου, σαν κύριο αντίδοτο στις πτώσεις των τιμών του τουριστικού προϊόντος! Αν θέλει η Λευκάδα με ρεαλισμό και λαμβάνοντας υπ’ όψιν της τους οικονομικοκοινωνικούς παράγοντες, που προαναφέραμε, να μην στρουθοκαμιλίζει, θα πρέπει να κοιτάξει πως θα διευρύνει την τουριστική της σεζόν. Ο Μάϊος, ο Ιούνιος και ο Σεπτέμβριος πρέπει να ενταχθούν και να ενσωματωθούν στην κύρια τουριστική σεζόν του νησιού!

Αυτή η διαδικασία θέλει τεράστιο συντονισμό, όχι απλές επισκέψεις σε χώρες, υλοποιώντας μερικοί, το όνειρό τους, δια… <<το μόνο της ζωής των ταξείδιον>>…  Αλήθεια έχει δει κανείς τα τελευταία χρόνια έστω έναν Κινέζο, ή έναν Ρώσο τουρίστα στο νησί; Και όμως καλλιεργήθηκαν προσδοκίες <<στο γόνατο>> και αλυσιτελείς…  Ο Κινέζος τουρίστας τον μοναδικό  προορισμό, για τον οποίο θα επέλεγε Ελλάδα, είναι μόνο για να επισκεφθεί την Ακρόπολη και από εκεί  κάποια  φευγαλέα επίσκεψη στην Σαντορίνη, ο δε Ρώσος τουρίστας έχει την αβερτοσύνη της Τουρκίας και μάλιστα οδικώς απ’ τον Καύκασο μέχρι τον κόλπο της Μυρσίνας!

Το επιτακτικά αναγκαίο, για την διεύρυνση της τουριστικής περιόδου στο νησί, είναι κατ’ εξοχήν θεσμικό θέμα του Δήμου, γιατί απ΄ τον τριτογενή αυτόν τομέα, επαναλαμβάνουμε, ψωμίζεται ένα νησί ολόκληρο, πλέον, εκτός βέβαια των άλλων θεσμικών εκδηλώσεων των άλλων φορέων, όπως προαναφέραμε. Μια ενδελεχής επισκόπηση και ένας τεχνοκρατικός προγραμματισμός, σε συνεργασία με όλους του φορείς το νησιού, θα δώσει σίγουρα αποτελέσματα πάνω σε ένα πενταετές πλάνο, το οποίο θα παρακολουθείται στενά, ως προς την εφαρμογή του, και θα εμπλουτίζεται με κάθε νέο στοιχείο, όπως, αίφνης, η επιτακτική ανάγκη για νέες μαρίνες, στα πλαίσια του θαλάσσιου τουρισμού, ή η εναρμόνιση και σύνδεση του θρησκευτικού τουρισμού με τα Καστρομονάστηρα της ενδοχώρας του νησιού.

Το ζητούμενο, ως εκ τούτου, είναι αν θα υπάρξει η πολιτική βούληση απ’ την πλευρά του δήμου και μάλιστα τάχιστα, γιατί ο προγραμματισμός της επόμενης σεζόν ξεκινά την πρώτη Οχτώβρη, και γιατί, επί πλέον, ο ωφέλιμος χρόνος κάθε δημοτικής αρχής είναι η πρώτη διετία… Απ’ τη  επόμενη ημέρα του κλεισίματος της διετίας, η πείρα έδειξε πως, αρχίζει ο καταρτισμός συνδυασμών για τις επόμενες εκλογές…